چرا آمریکا مجبور به ترک قاره سیاه شد؟

به گزارش دیدگاه امروز، چندین ماه است که بحث راهبرد واشنگتن در قاره سیاه مطرح بوده و حالا ایالات متحده  با یک عقب‌نشینی استراتژیک در آفریقا مواجه است و شواهد حکایت از آن دارد که واشنگتن باید قید نفوذ خود در این منطقه را بزند. آمریکا اخیراً به درخواست نیجر برای خارج‌کردن نیروهای آمریکایی از این کشور آفریقایی پاسخ مثبت داد. درعین‌حال، چاد هم به‌عنوان یک کشور آفریقایی مهم دیگر، خواستار توقف عملیات‌های آمریکا در پایگاهی مشترک با فرانسه شده است.

واشنگتن پست در این خصوص نوشته است که خروج احتمالی آمریکا از چاد می‌تواند نمایانگر چالشی گسترده‌تر باشد که ارتش‌های غربی در منطقه ساحل با آن مواجه هستند، منطقه‌ای که لبریز از بی‌ثباتی‌های سیاسی است و تحولات عمده‌ای را به خود دیده است. چاد در آستانه انتخابات است و واشنگتن‌پست مدعی است درخواست از نظامیان آمریکا برای خروج از این کشور ممکن است راهکار دولت موقت چاد برای تحکیم حق حاکمیت باشد.

وضعیت آمریکا در نیجر هم قابل‌توجه است. پس از کودتای این کشور، حاکمان جدید نیجر به‌سرعت گام‌هایی برای قطع روابط نظامی با کشورهای غربی، به‌ویژه فرانسه برداشته و به کشورهایی مانند چین و روسیه نزدیک‌تر شدند. هنگامی که شورای نظامی حاکم بر نیجر حضور آمریکا را «غیرقانونی» اعلام کرد و عملیات‌های پنتاگون در این کشور را مورد انتقاد قرار داد، پیدا بود که فصل حضور نظامی آمریکا در نیجر به پایان رسیده است. کمی بعد، نیروهای نظامی روسیه وارد نیجر شده و وظیفه آموزش نیروهای این کشور را بر عهده گرفتند.

این تحولات زنگ خطرها را در کشورهای غربی به صدا درآورده و منافع آن‌ها را تهدید کرده است. سرمایه‌گذاری‌های گسترده ایالات متحده در آفریقا با خطر مواجه شده است، از جمله پایگاه هوایی ۱۱۰ میلیون‌دلاری که آمریکا در نیجر تاسیس کرده و حالا وضعیت بلاتکلیفی دارد.

خداحافظی آمریکا با آفریقا

این تحولات ضربه بزرگی به برنامه‌های غرب در منطقه ساحل و لیبی وارد می‌کند و ممکن است با خارج‌شدن آمریکا، درها به روی گسترش نفوذ کشورهایی مانند روسیه و ایران در ساحل باز شود.

عامل دیگری که به پیچیدگی ماجرا می‌افزاید این است که چین هم گام‌های استراتژیکی در نیجر برداشته است، از جمله قرارداد مالی بزرگ یک شرکت نفتی دولتی چین با نیجر. این قرارداد نه‌تنها بودجه گزافی را برای دولت نیجر فراهم می‌کند، بلکه جایگاه چین را نیز در این منطقه تقویت می‌کند.

علاوه بر این، افکار عمومی در نیجر هم با روسیه و چین همراه‌تر است تا آمریکا. شهروندان نیجر حمایت روسیه و چین را به ادامه دخالت فرانسه و آمریکا ترجیح دهند.

علاوه بر این، نظرسنجی اخیر موسسه گالوپ حاکی از آن است که محبوبیت روسیه و چین در منطقه ساحل افزایش یافته و حمایت از نفوذ آمریکا کمتر شده است. به گزارش واشنگتن‌پست، این منطقه در گذشته به ایالات متحده به‌عنوان یک شریک کلیدی نگاه می‌کرد که مقاصد استعماری دولت‌های اروپایی را در سر ندارد؛ اما واشنگتن با دیپلماسی ناکارآمد و نگاه از بالابه‌پایین خود، این تصویر را مخدوش کرد.

فرجام سخن:

آفریقا به میدان نبرد ژئوپلیتیک قدرت‌های جهانی بدل شده و کشورهای غربی که در تشخیص کاهش تدریجی نفوذ خود در منطقه ساحل ناکام بودند، حالا شاهد ازدست‌دادن موقعیت خود هستند. واشنگتن‌پست همچنین به گزارش‌های مشابه رسانه‌های غربی مانند «لوموند» و «وال‌استریت ژورنال» اشاره کرد که آن‌ها نیز از اقدامات اشتباه آمریکا و اروپا در ساحل پرداخته‌اند.

تحولات اخیر در نیجر و چاد نشان از این دارد که دوره آمریکا در آفریقا به سر آمده است. این عقب‌نشینی نه‌تنها به معنای کاهش حضور نظامی، بلکه نشانه یک تغییر قابل‌توجه در مناسبات ژئوپلیتیک است. روسیه و چین عزم خود را جزم کرده‌اند تا با بهره‌گیری از خلأ قدرتی که با خروج آمریکا از این منطقه ایجاد می‌شود، حضور خود را در آنجا پررنگ کنند؛ امری که چالش‌های بزرگی را متوجه سیاست خارجه آمریکا خواهد کرد.