دورنمای عدم صادرات از بنادر اوکراین؛
بن‌بست در «توافق غلات» چگونه بر اقتصاد جهان تاثیر می‌گذارد؟
در صورت عدم تمدید توافق غلات و انسداد در صادرات غلات اوکراین احتمالاً شاهد انفجار در قیمت‌ها خواهیم بود که ناشی از کاهش عرضه غلات و بسته شدن انبوه موقعیت‌های فروش است که متضرر اصلی، کشورها و مردم کم‌درآمد خواهند بود.
به گزارش دیدگاه امروز، علیرغم درخواست‌های غرب و چین و تلاش‌های میانجی‌گرانه ترکیه و سازمان ملل، شانس تمدید «توافق غلات» بین روسیه و اوکراین در واقع بسیار اندک است. نه مسکو و نه کی‌یف انگیزه کافی را برای احیای مجدد توافقنامه تسهیل صادرات غلات اوکراین از طریق بنادر دریای سیاه این کشور، پس از خروج روسیه از این توافق در ماه جولای، ندارند. این قضیه نشان از آن دارد که به احتمال زیاد در آینده شاهد تشدید بیشتر تقابل در دریای سیاه و رشد قیمت جهانی غلات، که تا همین اواخر به شدت کاهش یافته بود، خواهیم بود.
ادامه تسلط روسیه بر بازار غلات
طبق گزارش منتشره در روزنامه فیگارو، روسیه با برداشت استثنایی محصول گندم در سال ۲۰۲۳ پس از رکورد سال گذشته، در سال ۲۰۲۴ نیز با وجود مشکل ایمنی و امنیت کشتیرانی در دریای سیاه، همچنان به تسلط خود بر بازار غلات ادامه خواهد داد.
امیدها به اینکه دیدار «رجب طیب اردوغان»، رئیس‌جمهور ترکیه در ۴ سپتامبر با همتای روس خود «ولادیمیر پوتین» بتواند باعث بازگشت مسکو به توافق مذکور شود، بی‌نتیجه ماند. پس از آن جلسه، پیشنهادهای جدید سازمان ملل با هدف بازگرداندن روسیه به توافقنامه به رسانه‌ها درز کرد. در این پیشنهادها، «آنتونیو گوترش»، دبیر کل سازمان ملل، یک فرآیند درخواست سریع برای اتصال یک شعبه بانک کشاورزی روسیه به سیستم پرداخت بین‌المللی سوئیفت را پیشنهاد کرد. سازمان ملل همچنین پیشنهاد ایجاد یک پلتفرم بیمه برای صادرات محصولات کشاورزی روسیه، کمک به رفع مسدودی دارایی‌های اروپایی تولیدکنندگان کودهای شیمیایی روسیه و یافتن راه‌هایی برای رفع انسداد کشتی‌های روسی حامل کودهای گرفتار در بنادر اتحادیه اروپا را ارائه کرد.
اگرچه وزارت خارجه روسیه با بیانیه‌ای به این پیشنهادها پاسخ داد، اما در مقابل «دیمیترو کولبا»، وزیر خارجه اوکراین اعلام کرد هرگونه اقدامی که تأثیر تحریم‌ها علیه روسیه را نفی کند، تنها مسکو را تشویق می‌کند تا بنادر بیشتری را بمباران و شروع به باج‌گیری از جهان با مطالبات جدید کند.
نکته‌ای که از یاد نباید برد این است که توافق غلات به کاهش قیمت جهانی کالاهای غذایی مانند گندم کمک کرد که پس از حمله روسیه به اوکراین به بالاترین حد خود رسید. پس از انعقاد و اجرایی شدن توافق غلات، برنامه جهانی غذا به یکی از تامین‌کنندگان اصلی مبدل شد و به ۷۲۵۰۰۰ متر مربع تن کمک‌های غذایی بشردوستانه اجازه داد اوکراین را ترک کرده و به کشورهایی که در پرتگاه قحطی قرار داشتند، از جمله اتیوپی، افغانستان و یمن برسد. «جان استاوپرت»، مدیر ارشد این شرکت گفت: «این یک پدیده کاملاً منحصربه‌فرد بود. این یکی از معدود دفعاتی بود که دو طرف (روسیه و اوکراین) و دو واسطه برای ایجاد این نوع کریدور برای رساندن محصولات بشردوستانه به بازارهایی که بیشتر به آن نیاز دارند، توافق کنند.»
چالش کشورهای کم‌درآمد برای تامین غذا
کمیته نجات بین‌المللی توافق غلات را «راه نجاتی برای ۷۹ کشور و ۳۴۹ میلیون نفر در خط مقدم ناامنی غذایی» می‌خواند. «ششوات صراف»، مدیر اورژانس منطقه‌ای این گروه برای شرق آفریقا، که شاهد خشکسالی شدید و سیلی بوده که محصولات کشاورزی را از بین برده است، در این خصوص می‌گوید «این بسیار مهم است که توافق غلات برای مدت طولانی‌تر تمدید شود تا مقداری پیش‌بینی و ثبات ایجاد شود.» تحلیلگران می‌گویند در حالی که قیمت‌های جهانی غلات ممکن است تثبیت شود، کشورهایی که به مواد غذایی وارداتی وابسته هستند، از لبنان گرفته تا مصر، ممکن است در صورت نیاز به یافتن تامین‌کنندگان دورتر، هزینه‌های خود را برای مدتی افزایش دهند.
این امر باعث افزایش هزینه‌ها برای کشورهایی می‌شود که شاهد تضعیف ارزهای خود و افزایش سطح بدهی بوده‌اند، زیرا آنها هزینه حمل‌ونقل غذا را به دلار پرداخت می‌کنند. «عارف حسین»، اقتصاددان ارشد برنامه جهانی غذا، در اوایل ماه سپتامبر به خبرنگاران گفت: «برای کشورها و مردم کم‌درآمد، شکست این توافق بدان معناست که غذا دیگر آنچنان مقرون به صرفه نخواهد بود.»
اوضاع صادرات غلات اوکراین چگونه است؟
اما سوال اصلی این خواهد بود که تاثیر این مساله بر وضعیت اقتصادی اوکراین چگونه است؟ گفتنی است که اقتصاد اوکراین به کشاورزی وابسته است و قبل از جنگ، ۷۵ درصد از صادرات غلات آن از طریق دریای سیاه انجام می‌شد. کی‌یف می‌تواند محصولات غذایی خود را از طریق راه زمینی (جاده و راه‌آهن) یا رودخانه از طریق اروپا صادر کند، اما این مسیرها توانایی پوشش مقادیر کمتری را در مقایسه با محموله‌های دریایی دارند و استفاده از آنها خشم کشورهای همسایه را برانگیخته است. با این وجود، «انجمن غلات اوکراین» می‌خواهد غلات بیشتری را از طریق رودخانه دانوب به بنادر دریای سیاه رومانی بفرستد و اعلام کرده که امکان دوبرابر کردن صادرات ماهانه در این مسیر به ۴ میلیون تن متر مربع وجود دارد.
صادرات گندم اوکراین بیش از ۴۰ درصد از میانگین قبل از جنگ کاهش یافته است و وزارت کشاورزی آمریکا پیش‌بینی می‌کند در سال آینده ۱۰.۵ میلیون تن گندم صادر شود. همراه با عدم پیوستن کشتی‌های جدید به این تلاش‌ها، این امر به کاهش صادرات از بالاترین میزان قرارداد ۴.۲ میلیون تنی در اکتبر به ۲ میلیون تن در ژوئن منجر شده است. از سوی دیگر، از یاد نباید برد که عدم پیشرفت در مذاکرات جدید توافق غلات، خطر تشدید تنش در دریای سیاه را افزایش می‌دهد. پس از بمباران پایانه‌ها در منطقه اودسا اوکراین، روسیه شروع به استفاده از پهپادها برای حمله به بنادر در دانوب کرد. شدت حملات مدام در حال افزایش است. تاکنون، تردد کشتی‌های حامل غلات از بنادر اوکراین به میزان قابل توجهی کاهش نیافته است، اگرچه هزینه حمل و نقل در حال افزایش است؛ اما اگر حملات با سرعت فعلی ادامه یابند یا کشتی‌ها آسیب ببیند، ممکن است وضعیت تغییر کند.
در نهایت، در صورت بروز مشکلات جدی در صادرات از این منطقه و عدم تمدید توافق غلات، احتمالاً شاهد انفجار در قیمت‌ها خواهیم بود که ناشی از کاهش عرضه غلات و بسته شدن انبوه موقعیت‌های فروش است. در واقع، دنیا و اقتصاد جهان می‌تواند تنها با یک حمله پهپادی تا تحقق چنین سناریویی فاصله داشته باشد.
انتهای پیام/
دیدگاه‌تان را بنویسید