گزارش دیدگاه امروز از احیای پرونده فراموش شده در مناظره‌های انتخاباتی:
چرا کرسنت مهم است؟
مناظره‌های تلویزیونی، جایی برای یادآوری یکی از مناقشه‌برانگیزترین قراردادهای تاریخ معاصر نفت و گاز کشور شد و حالا باز هم کرسنت به میان آمد.
به گزارش دیدگاه امروز؛ پرونده قرارداد گازی «کرسنت» بار دیگر به تیتر اول رسانه‌ها بازگشته است؛ نه به دلیل پیشرفت یا حل‌وفصل آن، بلکه به‌واسطه کشاکش‌های انتخاباتی چهاردهمین دوره ریاست جمهوری. مناظرات تلویزیونی، جایی برای یادآوری یکی از مناقشه‌برانگیزترین قراردادهای تاریخ معاصر نفت و گاز ایران شد. در این میان، نام‌هایی آشنا چون مصطفی پورمحمدی، سعید جلیلی، بیژن زنگنه، علیرضا زاکانی و حتی چهره‌هایی مانند محمدرضا رحیمی و علی کردان دوباره بر سر زبان‌ها افتادند.
اما چرا قرارداد کرسنت پس از دو دهه هنوز محور جنجال‌های سیاسی است؟ چرا به‌رغم گذشت ۲۱ سال از امضای آن، هنوز زخم این توافق در فضای سیاست و اقتصاد ایران باز است؟
آتش زیر خاکستر؛ بازگشایی دوباره‌ی پرونده در مناظره‌ها
در جریان مناظرات انتخاباتی، مصطفی پورمحمدی، وزیر اسبق کشور و نامزد انتخابات ریاست جمهوری، با طرح پرسشی از سعید جلیلی توجه‌ها را به قرارداد کرسنت جلب کرد: «چرا از مناظره با بیژن زنگنه طفره رفتید؟» پرسشی که از لابه‌لای سکوت رسانه‌ای سال‌های گذشته بیرون آمد و دوباره تیتر شد.
تنها جلیلی نبود که در این زمینه به چالش کشیده شد؛ علیرضا زاکانی، شهردار تهران، نیز به‌صراحت پورمحمدی را خطاب قرار داد و گفت: «سر پرونده کرسنت با شما کار داریم». او مدعی شد که اسناد مهمی از این پرونده به پورمحمدی ارائه شده اما در سازمان بازرسی وقت مسکوت مانده‌اند. در پاسخ، پورمحمدی ابراز تعجب کرد از این‌که برخی هنوز از پیگیری قانونی و شفاف‌سازی هراس دارند و گفت: «ما گزارش‌ها را منظم کردیم و ارسال شد؛ می‌توان از سازمان بازرسی درباره آن پرسید.»
مصطفی پورمحمدی، بی‌پرده‌تر از گذشته، ابعاد تازه‌ای از ماجرا را فاش کرد: «احمدی‌نژاد دو بار خواست مشکل را حل کند؛ هم اجرای قرارداد، هم ارجاع فساد به دادگاه. اما آقای جلیلی مانع شد.» او خطاب به جلیلی گفت: «زنگنه می‌گوید شما ده‌ها میلیارد دلار خسارت به کشور وارد کرده‌اید. چرا مردم نباید از جزئیات این خسارت آگاه شوند؟»
در نقطه مقابل، جلیلی در جلسه‌ای در سال ۱۳۹۱ گفته بود: «ایران نباید قرارداد را اجرا کند و در صورت شکایت، خسارت چندانی متوجه کشور نخواهد شد.» اما در عمل، ایران با جرایم سنگینی مواجه شد؛ ادعایی که هاشمی‌طبا در انتخابات دوازدهم مطرح کرده بود: «ما در پرونده کرسنت ۱۴.۵ میلیارد دلار جریمه شدیم.»
از امضای قرارداد تا سوختن گاز
قرارداد کرسنت در دوران ریاست‌جمهوری سید محمد خاتمی و وزارت نفت بیژن زنگنه به امضا رسید. هدف، صادرات گاز از میدان مشترک سلمان به امارات به مدت ۲۵ سال بود. این میدان، مشترک با امارات است و گاز آن از سال‌ها پیش روی فلرها سوخته می‌شود.
در سال ۱۳۸۴، با تغییر دولت و حضور محمدرضا رحیمی در رأس دیوان محاسبات، این قرارداد مورد انتقاد شدید قرار گرفت. بعدها مشخص شد همان رحیمی که در دولت نهم منتقد بود، در دولت دهم تلاش کرد قرارداد را نهایی کند. چرا که به گفته مسعود سلطان‌پور، مدیرعامل وقت شرکت تأسیسات دریایی، رحیمی پس از آگاهی از جزئیات، درک کرد که «این قرارداد خیانت نبود و صرفاً به اصلاحاتی نیاز داشت.»
سلطان‌پور در سال ۱۳۹۲ تصریح کرده بود: «ایران برای اجرای قرارداد، ۳ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرده بود. خط لوله ۱۶۰ کیلومتری سلمان به سیری حالا پوسیده و از بین رفته است.»
در همین سال، ابوالفضل حسن‌بیگی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس، در گفت‌وگویی فاش کرد: «در آن زمان، امارات با کشورهای منطقه در تنش بود و بهترین فرصت برای ما مهیا شده بود تا در رقابت با قطر، با هزینه ۲ میلیارد دلار، پروژه‌ای را اجرا کنیم که سالانه یک میلیارد دلار درآمد به همراه داشت.»
او مدعی شد که «با نقشه فردی که ۵ میلیون دلار به حساب دیگری ریخت و جنگ احزاب سیاسی را راه انداخت، دست ایران از بازار امارات کوتاه شد و حتی صرافی‌های ما تعطیل شدند.»
در روزهای اخیر، ویدیویی از محمود احمدی‌نژاد منتشر شده که او در آن مدعی می‌شود: «طرف اماراتی گفت در این قرارداد به ما رشوه داده‌اند. ما نپذیرفتیم، اما از داخل کشور مانع شدند. کردان، که قرار بود این قرارداد را حل کند، هدف جوسازی شد.»
اشاره احمدی‌نژاد به علی کردان، وزیر کشور وقت و قائم‌مقام سابق وزارت نفت است. او در مذاکرات نهایی با شرکت کرسنت حضور داشت. روزنامه کیهان در شهریور ۱۳۸۷ فاش کرد که کردان با حضور رحیمی جلسه‌ای با مدیرعامل شرکت اماراتی برگزار کرده و درباره نهایی کردن قرارداد صحبت شده است. سؤال اساسی مدیر کیهان این بود: «وزیر کشور چه مسئولیتی در این قرارداد دارد؟.»
پاسخ جلیلی به درخواست مناظره و خاطره مهاجری
در مناظره‌های اخیر، سعید جلیلی در پاسخ به اتهام فرار از مناظره گفت: «جای متهم در دادگاه است، نه تلویزیون.» این در حالی است که بیژن زنگنه بارها از آمادگی‌اش برای مناظره سخن گفته است.
محمد مهاجری، فعال رسانه‌ای اصولگرا، در یادداشتی روایت کرده که در سال ۱۴۰۰ صداوسیما برای بحث درباره کرسنت از زنگنه دعوت کرده و او نیز با پیشنهاد حضور جلیلی موافقت کرده، اما در نهایت تلویزیون از جلیلی عذر خواسته و دعوت را لغو کرده است. زنگنه پیش‌دستی کرده و ماجرا را علنی کرده است؛ اقدامی که صداوسیما را در موضع ضعف قرار داده است.
زنگنه در واکنش به اظهارات جلیلی و زاکانی، آنها را به تلاش برای فرار از پاسخ‌گویی متهم کرد و در ویدیویی گفت: «سه سال است اعلام آمادگی برای مناظره کرده‌ام. خسارتی که وارد کردید جبران‌ناپذیر است. مناظره بیایید تا ببینم بعدش می‌توانید راحت در خیابان راه بروید.»!
۲۱ سال گذشت؛ نه قرارداد اجرا شد، نه ماجرا پایان یافت
کرسنت، نماد یک زخم عمیق در سیاست و اقتصاد ایران باقی مانده است؛ زخمی که هر بار با انتخابات، جلسات رأی اعتماد یا بحران‌های سیاسی تازه، سر باز می‌کند و نشان می‌دهد فقدان تصمیم‌گیری شفاف و ملی، می‌تواند ده‌ها سال هزینه به کشور تحمیل کند. این پرونده نه‌تنها محملی برای تسویه‌حساب‌های جناحی شده، بلکه تبدیل به آئینه‌ای تمام‌نما از تعاملات قدرت و فرصت‌سوزی است.
انتهای پیام/
دیدگاه‌تان را بنویسید