‌١١ وزیر دولت چهاردهم به بهارستان خواهند رفت

به گزارش دیدگاه امروز، در شرایطی که کشور در آستانه نوروز 1404 با چالش‌های اقتصادی جدی از جمله تورم، نوسانات ارزی و افزایش هزینه‌های معیشتی روبروست، مجلس ، تمرکز خود را بر نظارت بر عملکرد قوه مجریه قرار داده است. این موضوع با استیضاح عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد در12 اسفندماه و خروج او  از دولت در روزهای پایانی سال، ابعاد پیچیده‌تری به خود گرفت. به اعتقاد بسیاری از صاحبنظران مجلس قصد دارد تا با استفاده از مکانیسم نظارتی خود، از جمله ماده ۲۱۴ آیین‌نامه داخلی و اصل ۹۰ قانون اساسی، وزرا را به پاسخگویی فراخواند تا فشار افکار عمومی را مدیریت و ابهامات را رفع کند. زیرا موضوعات اقتصادی نظیر کاهش قدرت خرید مردم، ناترازی گاز و افزایش حقوق کارگران به دغدغه اصلی افکار عمومی تبدیل شده و احضار گسترده وزرا به مجلس، در شرایطی که کشور با مشکلات عدیده اقتصادی دست به گریبان است و وزارت اقتصاد به عنوان متولی اصلی سیاست‌گذاری‌های اقتصادی، وزیری در رأس خود نمی‌بیند،سوالات و ابهامات فراوانی را ایجاد می‌کند. آیا این اقدام پارلمان، تلاشی برای پر کردن خلاء ناشی از نبود وزیر اقتصاد و ایفای نقش فعال‌تر در حل مشکلات اقتصادی است؟ یا اینکه، این حرکت را باید در چارچوب رقابت‌های سیاسی و جناحی و تلاش برای تضعیف دولت تفسیر کرد؟ بررسی فهرست وزرای احضار شده و کمیسیون‌های مربوطه، نشان می‌دهد که مجلس بر حوزه‌های کلیدی و چالش‌برانگیز کشور متمرکز شده است. وزرای نفت، نیرو، اطلاعات، جهاد کشاورزی، امور خارجه، ارتباطات و دفاع، که مسئولیت مستقیم در قبال مهم‌ترین مسائل کشور دارند، برای پاسخگویی به ۴۹ سوال نمایندگان به کمیسیون‌های تخصصی فراخوانده شده‌اند. در کنار این وزرا، وزرای آموزش و پرورش، کشور و علوم نیز برای ارائه گزارش عملکرد به مجلس دعوت شده‌اند. همچنین روزگذشته 3 سوال هم از سید عباس صالحی  وزیر فرهنگ و ارشاد اعلام وصول شد.

در این گزارش به بررسی جزئیات این فراخوان‌ها، موضوعات مطرح شده و پیامدهای احتمالی آن می‌پردازیم و به این سوال می‌پردازیم که محورهای سوالات و گزارش‌های درخواستی چیست.

از ناترازی گاز تا حقوق کارگران

‌ محسن پاک‌نژاد وزیر نفت قرار است 20 اسفند در کمیسیون اصل ۹۰ حضور پیدا کند. این درحالی است که این وزارتخانه در تامین درآمدهای ارزی کشور و نقش آن در تنظیم بازار انرژی، بسیار حائز اهمیت است. سوالات مطرح شده در مورد کاهش ناترازی گاز، قرارداد سواپ گاز ترکمنستان به ترکیه و اقدامات وزارت نفت در خصوص مصوبات سفر کمیسیون به استان خوزستان است. گزارش وزیر نفت درباره ناترازی گاز و قرارداد سواپ با ترکمنستان، از موضوعات حیاتی است که نتیجه آن بر ثبات اقتصادی سال آینده تأثیرگذار خواهد بود. پاک نژاد که با 222 رای موافق مجلس دوازدهم وزیر شد،  در مدت اخیر همواره درحال پاسخ به تذکرات نمایندگان بوده است. برای نمونه حتی نماینده ای مانند احمد آریائی‌نژاد از حوزه انتخابیه ملایر چندروز پیش در نطق میان دستور در خصوص یک انتصاب در هلدینگ خلیج فارس به وزیر نفت تذکر داد. یا اینکه محمدمنان رئیسی نماینده مردم قم از طرح سوال خود از محسن پاک‌نژاد وزیر نفت خبر داد و گفت: علت بخشی از خاموشی‌هاهای چند وقت اخیر همین اهمال کاری و بی‌توجهی  وزیارت نفت بود که وزیر در کمسیون انرژی حضور یافت و توضیحاتی ارائه کرد که پاسخ‌ها آقای پاک نژاد برای بنده قانع کننده نبود.

دعوت از علیرضا کاظمی وزیر آموزش و پرورش به کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس جهت گزارش در مورد اصلاح آیین نامه ارتقای مرتبه اعضای هیئت علمی در چارچوب اجرای برنامه هفتم، یکشنبه ١٩ اسفندماه در دستور کار کمیسیون قرار دارد. همچنین وزیر آموزش و پرورش در مورد ساماندهی نیروی انسانی و اعتراضات به آزمون‌های استخدامی در چارچوب اجرای برنامه هفتم، سه‌شنبه ٢١ اسفندماه به همین کمیسیون گزارش خواهد داد. کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری نیز روز یکشنبه هفته آینده از حسین سیمایی صراف وزیر علوم، تحقیقات و فناوری خواسته است تا به کمیسیون برود تا به گزارش وی در خصوص اصـلاح آیین‌نامه ارتقای مرتبه اعضای هیئت علمی (موضوع تبصره (۱) بند «الف» ماده (۹۷) قانون برنامه هفتم پیشرفت) پرداخته شود.

در انتظار معجزه

اعضای کمیسیون اجتماعی مجلس با احمد میدری وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی درخصوص افزایش حقوق و دستمزد کارگران در سال ۱۴۰۴، یکشنبه ١٩ اسفندماه، جلسه دارند. استیضاح  میدری همان اواسط دی ماه در سامانه مجلس با حدود 20 امضا ثبت شد. میدری از سوی رئیس دولت چهاردهم به عنوان وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی معرفی شده بود، از مجلس رای اعتماد گرفت اما چندماهی نگذشت که نام او در بین  وزرای استیضاح شوند فاش شد.  احمد بیگدلی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس اعلام کرده بود  هنگامی که از جلسه فوق العاده این کمیسیون با احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی خبر داد که قرار بود برگزار شود. بر اساس اظهارات بیگدلی، وزیر کار در این جلسه باید به ۱۷ سوال نمایندگان درباره حوزه کاری خود پاسخ دهد.

نمایندگان موافق استیضاح وزیر کار درباره علت استیضاح گفته بودندکه عملکرد میدری و نحوه تعامل وی با مجلس باعث طرح استیضاح شده است.  به هرحال با اینکه اسامی کسانی که نامه استیضاح میدری را امضا کرده بودند منتشر  نشد اما با با نگاهی به نطق برخی از نمایندگان در ان زمان که برای استیضاح پافشاری میکردند میتوان متوجه شد که پشت استیضاح میدری هم مخالفن سرسخت پزشکیان هستند.  حسینعلی حاجی‌دلیگانی، نماینده شاهین‌شهر:محور اصلی استیضاح همتی نابسامانی وضعیت ارز و قیمت‌هاست که برخلاف سیاست‌های کلی برنامه و قانون برنامه مبنی بر ایجاد ثبات اقتصادی و تک نرخی شدن تورم است. فکر می‌کنم خیلی از افرادی هم که طرح استیضاح را امضا نکرده‌اند، رأی آنان عدم اعتماد به ادامه کار همتی باشد.ابوالقاسم جراره نماینده تهران هم اعلام کرد:  موافق استیضاح هستم. مردم ما شاهد بی‌سابقه ترین رشد قیمت دلار در یک بازه زمانی مشخص هستند. امیرحسین ثابتی نیز که پای ثابت تمام استیضاح ها و فشار به دولت جدید است نیز گفته بود« انتظار معجزه از هیچ وزیری نداشتیم، حرف ما این است که در این ۵ ماه چرا بعضی وزرا تا این حد خرابکاری کرده‌اند؟»

مجلس از  از امیر سرتیپ عزیز نصیرزاده وزیر دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح هم دعوت کرده است. نصیرزاده قرار است  به منظور پاسخ به سؤالات محمد صالح جوکار نماینده یزد و فتح‌الله حسینی نماینده خسروی، سرپل ذهاب، سومار، قصر شیرین، گواور، گیلانغرب، نفت شهر در مجلس به کمیسیون اجتماعی مجلس برود.

هدف، بهبود عملکرد دولت

عباس عراقچی وزیر امورخارجه، دوشنبه ٢٠ اسفندماه، برای پاسخ‌گویی به سؤالات نمایندگان در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس حاضر خواهد شد. حسنعلی اخلاقی نماینده مشهد و کلات، مهدی کوچک زاده نماینده تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس، سید فرید موسوی نماینده مراغه و عجب شیر، زهره سادات لاجوردی نماینده تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس، علیرضا عباسی نماینده کرج، اشتهارد و فردیس، حسینعلی حاجی دلیگانی نماینده شاهین شهر، میمه و برخوار، حمید رسائی نماینده تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس، فاطمه محمد بیگی نماینده قزوین، آّبیک و البرز، مصطفی نخعی نماینده نهبندان و سربیشه، بابک رضا زاده نماینده مشکین شهر از وزیر امور خارجه سؤال دارند. همچنین عراقچی پاسخ‌گوی سؤالات کمال حسین پور نماینده پیرانشهر، سردشت و میرآباد (۲ فقره)، علی خضریان نماینده تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس (۲ فقره)، محمد سرگزی نماینده زابل، زهک، هیرمند، نیمروز و هامون، فرهاد شهرکی نماینده زابل، زهک، هیرمند، نیمروز و هامون (۲ فقره)، علی شیرین زاد نماینده کرج، اشتهارد و فردیس (۲ فقره) خواهد بود.

همچنین بعدازظهر دوشنبه ٢٠ اسفندماه، هم اسماعیل خطیب وزیر اطلاعات نیز به منظور پاسخ‌گویی به سؤالات روح الله نجاب نماینده شیراز و زرقان، سیدجواد حسینی کیا - نماینده سنقر، حمید رسائی نماینده تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس، مالک شریعتی نیاسر نماینده تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس، میثم ظهوریان ابوترابی نماینده مشهد و کلات، علیرضا عباسی نماینده کرج، اشتهارد و فردیس، سیدعلی یزدیخواه نماینده تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس حضور خواهد یافت.

سه‌شنبه ٢١ اسفندماه عباس علی‌آبادی وزیر نیرو، برای پاسخ‌گویی به سؤالات نمایندگان به کمیسیون انرژی مجلس خواهند رفت که نام نمایندگان سؤال‌کننده به شرح زیر است. مصطفی پوردهقان اردکان نماینده اردکان، سیدجلیل میرمحمدی میبدی نماینده تفت و میبد، محمد سرگزی نماینده زابل، زهک، هیرمند، نیمروز و هامون، مالک شریعتی نیاسر نماینده تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس، بیت‌اله عبداللهی نماینده اهر و هریس، محمد کعب عمیر نماینده شوش و کرخه، محمدقسیم عثمانی نماینده بوکان، احمد بیگدلی نماینده خدابنده، محمدتقی نقدعلی نماینده خمینی‌شهر، محمدرضا صباغیان بافقی نماینده مهریز، بافق، ابرکوه، خاتم، بهاباد و مروست، مجید نصیرپور سردهائی نماینده سراب، روح‌الله ایزدخواه نماینده تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس، نادر قلی ابراهیمی نماینده اراک، کمیجان و خنداب، محمد رستمی نماینده نیشابور، فیروزه، زبرخان و میان‌جلگه،، فرهاد طهماسبی نماینده نی‌ریز، استهبان و بختگان، رضا حاجی‌پور نماینده آمل، محمدرسول شیخی‌زاده نماینده قروه و دهگلان و رحمدل بامری نماینده ایرانشهر، راسک، سرباز، دلگان، فنوج، بمپور، لاشار و بخش‌های بنت، آشار و آهوران.

سؤال از ستار هاشمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، سه‌شنبه ٢١ اسفندماه در دستور کار کمیسیون صنایع و معادن قرار دارد که احمد بیگدلی نماینده خدابنده، ولی داداشی نماینده آستارا، سید جواد حسینی کیا نماینده سنقر و مهدی کوچک‌زاده، نماینده تهران، ری، شمیرانات، اسلام‌شهر و پردیس، نمایندگانی هستند که از وزیر سؤال دارند.دوشنبه هفته آینده، کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس میزبان عباس علی‌آبادی وزیر نیرو برای پاسخ به سؤالات نمایندگان خواهد بود.در ادامه نیز کمیسیون کشاورزی غلامرضا نوری قزلچه را برای پاسخ به سؤالات نمایندگان در روز سه‌شنبه هفته پیش رو دعوت کرده است. حتی قرار است اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اسکندر مؤمنی وزیر کشور و معاونان وی، سه‌شنبه ٢١ اسفندماه جلسه داشته باشند.

نیازمند تعامل سازنده و همکاری بین قوا

چنانچه نماینده سوال‌کننده توضیحات وزرا را قانع‌کننده ندانند، کمیسیون با تعیین قلمروی ملی و منطقه‌ای سؤال، بلافاصله به ارجاع سؤال ملی به هیئت رئیسه برای اعلام وصول در نخستین جلسه علنی اقدام می‌کند. احضار وزرا به مجلس ، به عنوان یکی از ابزارهای نظارتی پارلمان، در شرایط عادی می‌تواند نقش مهمی در افزایش شفافیت، پاسخگویی دولت و بهبود عملکرد قوه مجریه داشته باشد. اما در شرایط خاص کنونی، که کشور با بحران‌های اقتصادی دست به گریبان است و فقدان وزیر اقتصاد، هماهنگی سیاست‌های اقتصادی را با چالش مواجه کرده است، این اقدام مجلس می‌تواند به تشدید تنش‌ها و بی‌ثباتی در فضای سیاسی و اقتصادی کشور منجر شود. بنابراین به اعتقاد اقتصاددانان و تحلیلگران به نظر می‌رسد، در شرایط کنونی، بیش از هر زمان دیگری، نیازمند تعامل سازنده و همکاری بین قوا هستیم. مجلس و دولت باید با درک مشترک از چالش‌های پیش رو، اولویت‌های کشور را تعیین کنند و با پرهیز از اقدامات تنش‌زا، در جهت حل مشکلات مردم گام بردارند.لذا آیا این سوال پیش نمی‌آید که احضار وزرا به مجلس، زمانی می‌تواند به عنوان یک ابزار موثر نظارتی عمل کند که در چارچوب منافع ملی و با هدف بهبود عملکرد دولت و حل مشکلات کشور صورت گیرد، نه اینکه به ابزاری برای تسویه‌حساب‌های سیاسی و جناحی تبدیل شود؟